Παραλειπόμενο διαλόγου για το ραδιόφωνο

Κι όμως υπήρξε ένας! ΄Ενας αλλά Λέων του ραδιοφώνου, που πήρε μέρος στον διάλογο που άνοιξα, αλλά(λες και τον "ευλόγησε" ο Μητσοτάκης τον διάλογο) το mail με την τοποθέτησή του δεν έφτασε ποτέ. Κι ευτυχώς που επικοινώνησα τηλεφωνικά μαζί του(χρειάζονται ακόμη οι συμβατικές επικοινωνίες όπως διαπιστώνετε) και έμαθα, έστω και μετά την εξαγωγή των συμπερασμάτων μου, για την τοποθέτησή του, που είναι μία αλλά... και μοναδική. Ιδού λοιπόν τι λέει ο φίλος μου dimi, γνώστης μοναδικός(και το λέω μετά πλήρους γνώσεως) του ραδιοφώνου. Απολαύστε σε λίγες σχετικά γραμμές την ουσία του ραδιοφώνου, την ανυποληψία του(επιμένω) και τις προοπτικές του:

Από τότε που εφευρέθηκε το ραδιόφωνο και για να ακριβολογούμε, από τότε που πραγματοποιήθηκε η πρώτη ραδιοφωνική εκπομπή που απευθύνονταν σε κοινό, το μέσο αυτό χρησιμοποιήθηκε για την κάλυψη ορισμένων κοινωνικών αναγκών. Ακόμα και η αποκλειστική του μονοπώληση από την κρατική εξουσία, κοινωνικές ή προπαγανδιστικές ανάγκες εξυπηρετούσε. Παράδειγμα, το προπολεμικό αγκάλιασμα του μέσου από τα δικτατορικά καθεστώτα της εποχής. Αμέσως μετά, μεσούντος του Β΄ Παγκοσμίου, το ραδιόφωνο -συμμαχικό κυρίως- είχε αποβεί η ελπίδα κάθε αντιστασιακού, αλλά και κάθε δεινά δοκιμαζόμενου από τις πολεμικές περιπέτειες πολίτη. Η δράση των αντιστασιακών οργανώσεων διευκολύνθηκε αφάνταστα από τα παράνομα ραδιόφωνα, αλλά και η πληροφόρηση των κατακτημένων πληθυσμών μέσω αυτών πραγματοποιήθηκε. 20 χρόνια αργότερα, με την επιβολή της στρατιωτικής χούντας στην πατρίδα μας, συμπίπτει και η "χρυσή εποχή" του παράνομου ή "πειρατικού" ραδιοφώνου. Του ραδιοφώνου της γειτονιάς, του ραδιοφώνου του Πολυτεχνείου, που έσπαγε το μονολιθικό κατεστημένο της χουντικής κρατικής ραδιοφωνίας και μετέβαλε σε τρυπητό το επιβεβλημένο απόλυτο σύστημα παραπληροφόρησης. Κι ερχόμαστε στην έκρηξη της "ελεύθερης ραδιοφωνίας" του τέλους της δεκαετίας του 80 και των αρχών του 90, όπου η χώρα μας ζει μια μίνι "ραδιοφωνική επανάσταση" με τους εκατοντάδες "ιδιωτικούς" ραδιοσταθμούς να ξεφυτρώνουν παντού και να ξεφεύγουν τελείως από το άκαμπτο και ακαδημαϊκό ύφος και τον καθωσπρεπισμό του ενός -κρατικού- ραδιοφώνου. Πλουραλισμός παντού στα ερτζιανά, αμεσότητα και οικειότητα απέναντι στον επίσημο ραδιοφωνικό λόγο με την ψυχρή συντηρητική αισθητική. Κι όμως, πολύ γρήγορα διαπιστώθηκε πως ο γεμάτος ελπίδες και δυναμική όρος "ελεύθερη ραδιοφωνία" δεν ταίριαζε στο νέο είδος ραδιοφώνου που δημιουργήθηκε, γιατί εύκολα μετατράπηκε σε "ιδιωτική ραδιοφωνία" με διοικητικά συμβούλια, οικονομικές υπηρεσίες και άλλα τέτοια επιχειρησιακά, που έδειχναν από τότε πού θα κατέληγε η υπόθεση της "απελευθερωμένης" ραδιοφωνίας. Πάντως, την πρώτη εκείνη εποχή και η "ιδιωτική" ραδιοφωνία κάποιες κοινωνικές ανάγκες εξυπηρετούσε: της σφαιρικότητας στην ενημέρωση, της ψυχαγωγίας, της επικοινωνίας, της έκφρασης. Και μπορούμε να πούμε ότι τις υπηρέτησε με συνέπεια, ήθος και πάθος. Κι ερχόμαστε στο σήμερα. Ποιες ανάγκες εξακολουθεί να θεραπεύει το ραδιόφωνο; Την ψυχαγωγία και την ενημέρωση έχει εργολαβικά και μαζικά αναλάβει η τηλεόραση, την επικοινωνία η κινητή τηλεφωνία και την έκφραση το διαδίκτυο. Τι έμεινε τελικά για το ραδιόφωνο; Η ψυχαγωγία και η διαφήμιση! Γι' αυτό και η απαξίωσή του ως μέσου ενημέρωσης. Κι ίσως, αν δεν υπήρχαν ελάχιστοι μαστόροι του ραδιοφωνικού λόγου να κρατούν το ραδιόφωνο ακόμη ζωντανό με το μεράκι και το ταλέντο τους, να είχε ήδη οδηγηθεί στον πλήρη αφανισμό. Μια ιστορία, λοιπόν, 100 χρόνων φτάνει στο τέλος της; Ίσως...Αν η τεχνολογία καταφέρει να απαλλάξει το δικτυακό ραδιόφωνο από την αναγκαστική παρουσία Η/Υ κάνοντάς το εύχρηστο και ευέλικτο, όπως ένα φορητό "τρανζιστοράκι", τότε ίσως να έχουμε μιαν αναβίωση του ραδιοφώνου. Πάντα όμως με ελλοχεύοντα τον κίνδυνο της μηδενικής ακροαματικότητας, αν παραμείνει στη σημερινή του κατάσταση, με τις ατελείωτες μουσικές λίστες τυχαίας σειράς, την απουσία του ζωντανού λόγου και τον καταιγισμό των διαφημίσεων. Κάπου εδώ, μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, συναντάμε και το τοπικό ραδιόφωνο, που δεν μπόρεσε, παρά την αρχική του δυναμική, να σταθεί στα πόδια του αυτόνομο και αρκέστηκε σ' ένα ρόλο κομπάρσου μεγάλων εμπορικών επιχειρήσεων του κέντρου. Η ευκαιρία ν' αποτελέσει έναν ιδιαίτερο φορέα πολιτισμού και πόλο επηρεασμού της τοπικής κοινωνίας υπήρξε, αλλά από αδέξιες κινήσεις ή ηθελημένες επιλογές χάθηκε οριστικά, για να καταντήσει αυτό που όλοι υφιστάμεθα καθημερινά: ένα ραδιόφωνο καρικατούρα, όταν δεν είναι μονίμως φερέφωνο πολιτικών σχηματισμών ή μεγαλοκαναλαρχών. Με τις σημερινές, βέβαια συγκυρίες, δε θα μπορούσε να συμβεί διαφορετικά. Η μικρή τοπική κοινωνία διαθέτει περιορισμένους οικονομικούς πόρους, πράγμα που επηρεάζει και τα τοπικά ραδιόφωνα, που διαγκωνίζονται στη μοιρασιά της έτσι κι αλλιώς μικρής διαφημιστικής πίτας. Κι επειδή τα ραδιόφωνα είναι πολλά σε σχέση με τον πληθυσμό και η πίτα διαρκώς συρρικνώνεται, αναπόφευκτα πλέον έρχεται η υποδούλωση και η εξάρτηση από τους γνωστούς μηχανισμούς που κατέχουν και διακινούν το χρήμα. Έτσι, ένα αποτελεσματικό μέσον, που θα μπορούσε να κρατήσει υψηλά το πολιτιστικό επίπεδο ενός τόπου, που δεν έχει και πολλές άλλες ευκαιρίες, καταντάει φερέφωνο και πιστός αντιγραφέας μιας παρακμιακής κουλτούρας και μιας πλήρως εμπορευματοποιημένης πνευματοκτόνου ιδιωτικής "μπίζνας". Υπάρχει τρόπος να ξαναγυρίσει το τοπικό ραδιόφωνο στη χρυσή εποχή του 87-95 και να ανακτήσει μέρος της αίγλης και σοβαρότητας ως μέσου υπεύθυνου επηρεασμού της τοπικής κοινής γνώμης; Υπάρχει τρόπος ανάσυρσης από την έσχατη ανυποληψία, στην οποία έχει περιέλθει τα τελευταία χρόνια; Υπάρχει, αλλά χρειάζονται "κότσια": ανιδιοτελής προσφορά, απεριόριστη και γνήσια αγάπη για το μέσον και τον τόπο και ανυπόκριτος ενθουσιασμός... Ένας μόνο άνθρωπος -κατά το ένας κούκος- δεν μπορεί να κάνει πολλά πράγματα. Δύο, τρεις όμως, κάτι μπορούν να καταφέρουν. Μια παρέα με κοινά ενδιαφέροντα, ένας πολιτιστικός φορέας, ένας σύλλογος, θα μπορούσαν να ξεκινήσουν, να λειτουργήσουν και να συντηρήσουν ένα πραγματικό "τοπικό" ραδιόφωνο, μακριά από διαπλοκή, εξαρτήσεις και καπελώματα. Δίχως κερδοσκοπικές βλέψεις και υστερόβουλες σκέψεις αυτοπροβολής. Ένα ραδιόφωνο, που θα κινείται αυστηρά μέσα σε πολιτιστικοκοινωνικά πλαίσια. Ένα ραδιόφωνο από και για την τοπική κοινωνία, που θα ενημερώνει σωστά, θα προβάλλει χωρίς διακρίσεις, θα δίνει μικρόφωνο σ΄όλες ανεξαιρέτως τις απόψεις, θα νοιάζεται πραγματικά για τον τόπο και τους κατοίκους του, θα λύνει προβλήματα, θα χαράζει δρόμους, θα ψυχαγωγεί, θα μορφώνει, θα διασκεδάζει... Μόνο ένα τέτοιο ραδιόφωνο θα καταξιωθεί ξανά στη συνείδηση του πολίτη και θα ξαναπάρει τη θέση που κατείχε πριν την απαξίωσή του εξαιτίας του κομματικού εναγκαλισμού, των κερδομανών επιχειρηματιών του χώρου και της αφελούς και δουλοπρεπούς στάσης των ντόπιων παραγόντων. Κι αν τεθεί το ερώτημα, πώς ένα τέτοιο ραδιόφωνο θα μπορέσει να αντέξει οικονομικά, υπάρχει η απάντηση: με την υποστήριξη και την επιδότηση εκ μέρους της τοπικής αυτοδιοίκησης. Κι αν δεν αρκεί αυτό, ας υπάρξει πίεση, ώστε να θεσπιστεί νέο νομοθετικό πλαίσιο, που θα προβλέπει μεταξύ άλλων και την υποχρεωτική κρατική επιχορήγηση των αμιγώς τοπικών ραδιοφώνων, που δε θα ξοδεύουν τον περισσότερο ραδιοφωνικό τους χρόνο σε αναμεταδόσεις μεγαλοκαναλιών του κέντρου! Dimi

(οι φωτογραφίες που συνοδεύουν την ανάρτηση, είναι: η κάτω το εξώφυλλο ενός βιβλίου της "μπούρδας", αφιερωμένο εξαιρετικά σε όλους όσους νομίζουν ότι κάνουν και καλά μόνοι αυτοί ραδιόφωνο και η πάνω ένα σχέδιο από δίσκο βινυλίου, που την αφιερώνω στον φίλο Dimi λάτρη του βινυλίου, αλλά και στο σημερινό ραδιόφωνο και την αναπηρία του)