Tώρα τι γίνεται...με τον Μάη του 2008

Όταν οι ιδέες κατέβηκαν στα οδοφράγματα
Οι «ηθικοί αυτουργοί» εκείνης της οργισμένης άνοιξης και της απόρριψης του συστήματος ήταν οι διανοούμενοι
Του ΡΟΥΣΣΟΥ ΒΡΑΝΑ
Γάλλοι φοιτητές απαιτούν περισσότερη δημοκρατία, στην ομώνυμη πλατεία του Παρισιού, 13 Μαΐου 1968
Η εξέγερση του Μάη του ΄68 ήταν μια γενικευμένη απόρριψη: του Θεού, του Ντε Γκωλ, της γραφειοκρατίας, της απάθειας, της κοινωνίας, της εργασίας, της τέχνης και τέλος της ίδιας της εξέγερσης. Αν οι φοιτητές και οι νέοι εκείνης της οργισμένης άνοιξης ήταν οι φυσικοί αυτουργοί αυτής της απόρριψης, ποιοι ήταν οι ηθικοί αυτουργοί της;
Oυδείς γνώριζε ακριβώς, ώσπου η Ιντερνασιονάλ Σιτουασιονίστ, μια ομάδα πρωτοποριακών καλλιτεχνών που είχε συγκροτηθεί τη δεκαετία του 1950 με στόχο να φέρει την επανάσταση στην καθημερινή ζωή, δημοσίευσε στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου το φυλλάδιο «Για την αθλιότητα στους φοιτητικούς κύκλους». Από τα πιο ξεχωριστά μέλη της, ο Γκι Ντεμπόρ και ο Ραούλ Βανεγκέμ επηρέασαν ιδιαίτερα τους Γάλλους φοιτητές. Η Ιντερνασιονάλ Σιτουασιονίστ έλαβε ενεργό μέρος στην κατάληψη της Σορβόννης και ο Ντεμπόρ βρέθηκε στο πλευρό του Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ και των άλλων εξεγερμένων. Η κεντρική ιδέα στη σκέψη του Ντεμπόρ ήταν η κοινωνία ως θέαμα. Στο σημαντικότερο βιβλίο του, «Η κοινωνία του θεάματος», γράφει: «Ολόκληρη η ζωή στις κοινωνίες όπου κυριαρχούν οι σύγχρονες συνθήκες παραγωγής παρουσιάζεται σαν μια απέραντη συσσώρευση θεαμάτων. Όλα όσα οι άνθρωποι τα ζούσαν κάποτε άμεσα, έχουν γίνει απλές αναπαραστάσεις». Στους παρισινούς τοίχους οι φοιτητές έγραφαν «Η πλήξη είναι αντεπαναστατική», απηχώντας τις ιδέες του Ραούλ Βανεγκέμ όπως αυτός τις είχε εκφράσει στο βιβλίο του «Η επανάσταση της καθημερινής ζωής».

Ο Ανρί Λεφέβρ. Τα γεγονότα του Μάη στη Γαλλία, αλλά και μια σειρά από άλλες εξεγέρσεις στην Ευρώπη και την Αμερική φάνηκε να δικαιώνουν έναν άλλον διανοούμενο, τον φιλόσοφο Ανρί Λεφέβρ. Την ώρα που οι σταλινικοί δεν φαίνονταν σε θέση να κατανοήσουν τους εξεγερμένους φοιτητές και να επικοινωνήσουν μαζί τους, ο Λεφέβρ έβλεπε αυτούς τους φοιτητές ως θύματα μιας κοινωνικής και πνευματικής αποξένωσης και ως φορείς μιας κοινωνικής απελευθέρωσης που θα οδηγούσε στη δημιουργία του «συνολικού ανθρώπου».

Σε αυτό το πλαίσιο ουδείς αμφισβητεί τη συμβολή του Κορνήλιου Καστοριάδη, που ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του «μαθητή» του Άγι Στίνα (Σπύρου Πρίφτη), μια σημαντική μορφή του ελληνικού επαναστατικού κινήματος. Μέσα από έναν κύκλο διανοουμένων οι οποίοι εξέδιδαν το περιοδικό «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα», ο Καστοριάδης ασκούσε κριτική στη δυτική καπιταλιστική και τη σοβιετική γραφειοκρατική κοινωνία.

Η εξέγερση του Μάη του ΄68 θέλησε κάτι εντελώς διαφορετικό από όλες τις προηγούμενες: την κατάργηση της ιεραρχικής κοινωνίας. Εκφυλίστηκε τελικά σε μια εξέγερση με αρχηγούς και οπαδούς- αυτό ακριβώς που ήθελαν να αποφύγουν ο Ντεμπόρ, ο Λεφέβρ και ο Καστοριάδης.

Αυτά τότε...Μια εξέγερση που εμείς λίγο πήραμε χαμπάρι λόγω "φρεσκότητας" χούντας, μια εξέγερση όμως που είχε υπόβαθρο και όπως όλες... καλές προθέσεις. Κι όπως όλες εκφυλίστηκε μετατρεπόμενη σε μια νομοτελειακή σχεδόν κατάσταση αρχηγών και αρχηγευόμενων, σε μια απ΄ τα ίδια δηλαδή. ΄Οπως και με την άλλη του ΄17 που εξελίχτηκε σε ένα συγκεντρωτικό μοντέλο όπου κάποιοι-λίγοι περνούσαν καλά ελέγχοντας την νομιμοφροσύνη των πολλών, έτσι και μ΄ αυτή, κάποιοι επώνυμοι βρέθηκαν στην πολιτική σκηνή εξαργυρώνοντας τις περγαμηνές τους σαν να ήταν αξιόγραφα και οι πολλοί που πίστεψαν είτε πήγαν σπίτια τους, είτε χάθηκαν στους πέντε δρόμους, όπως λέει και ο στίχος από τις Ξένες Πόρτες.

Βέβαια, επηρεαζόμενοι από την επέτειο, από τα 40χρονα και μετρώντας τα δεδομένα, κοιτάζοντας τα σημερινά, αναρωτιόμαστε σύμφωνα με τον τίτλο της ανάρτησης...Τώρα τι γίνεται με τον Μάη του ΄08, που γίνονται τα μύρια όσα και όχι εξέγερση δεν φαίνεται, αλλά ούτε καν αντίδραση. Σαυτή την σημερινή αποθέωση της Κοινωνίας του Θεάματος, στην εικονικότητα της ζωής, ποιός θα αντιδράσει και ποιός θα κάνει την αρχή να εξεγερθεί; Θα μου πεις, και γιατί...αφού όλα εκφυλίζονται... και θα σου απαντήσω...χωρίς εξέγερση ποτέ, τίποτα δεν άλλαξε...το κυνήγι της ουτοπίας είναι το ελιξήριο της ζωής.