Το θαυματουργό δάκρυ του μαστιχόδενδρου

Ελληνες ερευνητές ανακάλυψαν νέα ισχυρή αντιμικροβιακή δράση στο μαστιχόνερο

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  23/09/2012 05:45

Τράτσα Μάχη

 

 Την ώρα που στη Χίο οι μαστιχοπαραγωγοί μετρούν τις πληγές τους από την καταστρεπτική πυρκαγιά του Αυγούστου, δύο επιστημονικές μελέτες αποκαλύπτουν νέες ιατροφαρμακευτικές δράσεις της χιώτικης μαστίχας. Ετσι, εκτός από τη γνωστή συμβολή της στην πρόληψη δημιουργίας ελκών χάρη στη δράση της ενάντια στο ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, καταδεικνύεται πλέον και η αντιμικροβιακή και αντιμυκητιακή δράση συστατικών του μαστιχόνερου ενάντια σε ιδιαίτερα παθογόνους μικροοργανισμούς όπως είναι τα κολοβακτηρίδια και οι σταφυλόκοκκοι.
Παράλληλα, μια ανασκόπηση προηγούμενων μελετών τοποθετεί τη μαστίχα στο πρώτο σκαλί του βάθρου ως θεραπευτικό φυσικό παράγοντα ευρέος φάσματος. Τα καινούργια δεδομένα μπορούν να δώσουν νέα δυναμική στο ήδη αυξημένο διεθνές ενδιαφέρον για τα προϊόντα της μαστίχας. Ωστόσο με περισσότερα από 200.000 καμένα μαστιχόδενδρα το πλήγμα στην εφετινή παραγωγή αλλά και, πολύ περισσότερο, στις σοδειές των επόμενων χρόνων θα είναι βαρύ. Γι΄ αυτό η Ενωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου και το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έχουν επιδοθεί σε αγώνα δρόμου για την αναγέννηση των καλλιεργειών και της οικονομίας τους.

«Βλέποντας τα αποτελέσματα των πειραμάτων μας δεν μπόρεσα να μη σκεφθώ "τι καταπληκτικά και μοναδικά προϊόντα φύονται σε τούτο τον τόπο". Η δε μαστίχα μόνον σε αυτή τη γωνιά της γης, στο νησί της Χίου. Και εμείς δεν τα εκτιμούμε... και δεν τα χρησιμοποιούμε όσο θα έπρεπε» λέει στο «Βήμα» η αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Εργαστήριο Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κυρίαΧρυσάνθη Παπαδοπούλου, η οποία συμμετείχε στην έρευνα για τη χημική μελέτη και τις αντιμικροβιακές ιδιότητες του μαστιχόνερου. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο έγκριτο επιστημονικό έντυπο «Food Chemistry».

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και του Εργαστηρίου Φαρμακογνωσίας στον Τομέα Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων του Πανεπιστημίου Αθηνών βρήκαν ότι η σύνθεση του μαστιχόνερου, η οποία δεν είχε ποτέ μελετηθεί, είναι πολύ διαφορετική από εκείνη του μαστιχέλαιου. Σε αυτό εντόπισαν πολύτιμες ουσίες οι οποίες ανήκουν στη χημική κατηγορία των τερπενίων. Στη συνέχεια εξέτασαν την αντιμικροβιακή δράση των συστατικών αυτών, καθώς και του εκχυλίσματος μαστιχόνερου κατά κολοβακτηριδίων (Escherichia coli), σταφυλόκοκκου (Staphylococcus aureus) και του μύκητα Candida spp.

Μάλιστα, η ομάδα των επιστημόνων (Σ. Παράσχος, Πρ. Μαγιάτης, Π. Γκούσια, Βαγγ. Οικονόμου, Ηρ. Σακκάς, Χρ. Παπαδοπούλου, Αλ. Σκαλτσούνης) δοκίμασε τη δράση τους και σε «άγρια» στελέχη των συγκεκριμένων μικροοργανισμών (ιδιαίτερα παθογόνα και ανθεκτικά σε αντιβιοτικά), καθώς και σε τροφιμογενή στελέχη τους.

Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά, καθώς τα συστατικά του μαστιχόνερου (κυρίως δύο από αυτά: α-τερπινεόλη και λιναλοόλη) αποδείχθηκαν ισχυρά αντιμικροβιακά.

«Η αντιμικροβιακή δράση του μαστιχόνερου και τα συστατικά του θα μπορούσαν να έχουν πολύ ενδιαφέρουσες εφαρμογές (π.χ. ως φυσικό συντηρητικό τροφίμων), δεδομένου ότι είναι ένα προϊόν που χρησιμοποιείται παραδοσιακά σαν ένα πρόσθετο σε μια σειρά των τροφίμων» αναφέρει ο καθηγητής και διευθυντής του Eργαστηρίου Φαρμακογνωσίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Αλέξιος-Λέανδρος Σκαλτσούνης.

Η ρητίνη του Pistacia lentiscus (L.) var. chia (Duham) - ενός αειθαλούς θάμνου ο οποίος ανήκει στην οικογένεια Anacardiaceae και καλλιεργείται αποκλειστικά στη Νότια Χίο - είναι γνωστή ως μαστίχα. Το αιθέριο έλαιο της ρητίνης του μαστιχόδενδρου (γνωστό ως μαστιχέλαιο) είναι ένα από τα πιο ακριβά της αγοράς. Χρησιμοποιείται ευρέως ως πρόσθετο τροφίμων, στη ζαχαροπλαστική, στη βιομηχανία αρωμάτων, ως συστατικό σε καλλυντικά και προϊόντα υγείας, αλλά και για φαρμακευτικούς σκοπούς.

Στην ελληνική παραδοσιακή ιατρική έχει χρησιμοποιηθεί για περισσότερα από 2.500 χρόνια για τη θεραπεία πολλών ασθενειών, όπως για πόνους στο στομάχι και για τα πεπτικά έλκη. Οι ιδιότητες της μαστίχας αναφέρονται στα έργα του Ηροδότου, του Διοσκουρίδη και του Γαληνού. Αλλά και πολλοί ρωμαίοι, βυζαντινοί, άραβες και ευρωπαίοι συγγραφείς κάνουν εκτενείς αναφορές στη θεραπευτική της δράση.

Τα τελευταία χρόνια ήρθε και η επιστημονική γνώση να επιβεβαιώσει ό,τι είχε δείξει η πρακτική. Σύμφωνα με μια πρόσφατη ανασκόπηση προηγούμενων μελετών (2012) η οποία πραγματοποιήθηκε από τον Τομέα Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων του Πανεπιστημίου Αθηνών (Σ. Παράσχος, Σ. Μητάκου, Αλ. Σκαλτσούνης) και δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο «Current Medical Chemistry», η μαστίχα χαρακτηρίζεται θεραπευτικός παράγοντας ευρέος φάσματος και θεωρείται πιθανή φυσική πηγή θεραπείας.

Και αυτό χάρη σε μελέτες που έχουν καταδείξει τις αντιμικροβιακές, αντιμυκητιακές, αντιοξειδωτικές, υπολιπιδαιμικές, αντιφλεγμονώδεις, αντικαρκινικές ιδιότητες της μαστίχας, καθώς και την ευεργετική δράση της στη νόσο του Crohn (φλεγμονώδης νόσος του εντέρου).

Το μαστιχόνερο είναι ένα εμπορικό αρωματικό υγρό το οποίο λαμβάνεται κατά την απόσταξη της μαστίχας για την παραγωγή του μαστιχέλαιου. Επί του παρόντος χρησιμοποιείται ως αρωματικό νερό στα προϊόντα ζαχαροπλαστικής ή ως ένα λιγότερο ακριβό υποκατάστατο ελαίου μαστίχας. Αν και το μαστιχόνερο είναι ένα εμπορικά διαθέσιμο προϊόν, με αύξηση των πωλήσεών του τα τελευταία χρόνια, το προφίλ της χημικής του σύνθεσης και οι βιολογικές ιδιότητές του ήταν ως σήμερα άγνωστα.

Ο πικρός απολογισμός των πυρκαγιών
Είκοσι πέντε πολύτιμοι τόνοι χαμένοι στη στάχτη
Με 200.000-220.000 μαστιχόδεντρα στάχτη και 25 τόνους μαστίχας χαμένους, η Ενωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου προσπαθεί να περιορίσει τη ζημιά και να την καταστήσει αναστρέψιμη. Ο πρόεδρός της κ. Ευθύμης Μονίαρος αναφέρει ότι πέρυσι τα 1.200.000 παραγωγικά μαστιχόδεντρα έδωσαν 150 τόνους μαστίχας, την οποία οι περίπου 2.000 μαστιχοπαραγωγοί παρέδωσαν στην Ενωση. Εφέτος, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των προέδρων των 20 συνεταιρισμών μαστίχας του νησιού, έχουν χαθεί περισσότεροι από 25 τόνοι.

Η τιμή της μαστίχας για τον παραγωγό είναι 80 ευρώ το κιλό, εκ των οποίων τα 72 ευρώ καταβάλλει η Ενωση και τα 8 προέρχονται από ευρωπαϊκή επιδότηση.

«Ηδη έχουμε ζητήσει αποζημίωση όλων των παραγωγών που έχουν ασφαλίσει την παραγωγή τους στον ΕΛΓΑ. Ο ΕΛΓΑ όμως δεν ασφαλίζει από πυρκαγιά, οπότε περιμένουμε να πάρουμε τα χρήματά μας μέσω ΠΣΕΑ» αναφέρει ο κ. Μονίαρος. Επίσης, όπως επισημαίνει, η Ενωση ζητεί να αποζημιωθεί η παραγωγή σε βάθος πενταετίας. Και αυτό διότι τα μαστιχόδεντρα δίνουν μια μέση παραγωγή 150 κιλών το έτος σε ηλικία 10-12 χρόνων.

Από την πλευρά του, ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Αθανάσιος Τσαυτάρης δηλώνει ότι στο πρόγραμμα ΠΣΕΑ προβλέπεται να αποζημιωθούν και οι μαστιχοπαραγωγοί οι οποίοι δεν ήταν κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, αν και δεν προβλεπόταν.

Οι μαστιχοπαραγωγοί αναμένουν επίσης νομοθετική ρύθμιση ώστε να ενισχυθεί η φύτευση των νέων μαστιχόδεντρων. Παράλληλα, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ενωσης, θα γίνουν προσπάθειες να ενταχθούν σε ένα κοινοτικό πρόγραμμα με στόχο τη διασφάλιση του γενετικού υλικού. «Πρέπει να διατηρηθεί η βιοποικιλότητα της περιοχής και να αποφύγουμε την εισαγωγή άλλου είδους μαστιχόδεντρου» σημειώνει ο κ. Μονίαρος.

Χρειάζεται όμως και η στήριξη του έλληνα καταναλωτή. «Η Attica Bank άνοιξε λογαριασμό για όσους θέλουν να βοηθήσουν και κατέθεσε η ίδια 50.000 ευρώ» αναφέρει ο ίδιος.

Για την υποστήριξη των μαστιχοπαραγωγών διαμορφώνεται από το υπουργείο και ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα, είτε είναι αγρότες κατ' επάγγελμα είτε μη αγρότες, με βάση τη μοναδικότητα του προϊόντος. Σύμφωνα με τον κ. Τσαυτάρη, «θα ληφθεί μέριμνα, ώστε αυτά να μη θεωρηθούν κρατικές ενισχύσεις μη συμβατές με το κοινοτικό δίκαιο, αλλά εξειδικευμένη ενίσχυση προς την καλλιέργεια και το προϊόν, ώστε να μην θεωρηθούν ως παράνομες, κρατικές ενισχύσεις».

  ΠΗΓΗ: CHIOSNEWS.COM